اگر از نمای بغل به بدن نگاه کنیم 3 انحنا خواهیم یافت. اولین انحنا در گردن، دومین در قفسه سینه و سومین در کمر. به انحنای به جلو رفته در گردن و کمر لوردوز (lordosis) می گویند. این انحنا در جذب فشار به ستون فقرات حین پیاده روی یا پریدن نقش بسزایی دارد. از آنطرف این انحناها به دلایلی امکان کاهش یا افزایش درجه را دارند. در کمر که فشار بیشتری به ستون فقرات آمده نرخ افزایش لوردوز بیشتر است.
به عبارتی و به صورت عامیانه تر، لوردوز اصطلاحی است که به انحنای بیش از حد کمر یا گردن (گودی کمر) میگویند و باعث ایجاد مشکلاتی در وضعیت بدن مثل درد یا ناراحتی میشود که قابل درمان است.
علایم وجود لوردوز چیست؟
اکثرا موارد لوردوز علایم مشخص و واضحی ندارد و به تدریج افزایش میابد. اما به طور کلی برخی نشانه های وجود لوردوز عبارتند از:
1. ظاهر sway back که در آن کل لگن به سمت جلو شیفت پیدا کرده است
2. باسن بیرون زده
3. سر و گردن به سمت جلو هل داده شده
4. بعضا شکم به صورت بیرون زده دیده میشود
5. در موارد شدید تر ممکن است درد و سوزن سوزن شدن حین راه رفتن یا ایستادن ایجاد شود
چه چیزی باعث لوردوز می شود؟
در حالی که بسیاری از موارد بدون علت ظاهری رخ میدهند، موارد متعددی میتواند منجر به ایجاد لوردوز در فرد شود، از جمله:
1.وضعیت بدن و عادات اشتباه: وضعیت نامناسب یا ضعف عضلات شکم می تواند منجر به انحنای لوردوز شود
2.تروما : تصادفات، جراحات یا زمین خوردن می تواند باعث شکستگی در ستون فقرات شود که به نوبه خود باعث انحنای مهره های آسیب دیده می شود.
3.اختلالات عضلانی یا ستون فقرات: چندین بیماری می توانند باعث لوردوز شوند، از جمله اسپوندیلولیستزیس ، استئوسارکوم ، پوکی استخوان ، دیستروفی عضلانی و فلج مغزی
شایع ترین علل ایجاد گودی کمر چیست؟
پوزیشن اشتباه طولانی مدت، بارداری، چاقی و ضعف عضلات شکمی از شایع ترین علل ایجاد لوردوز میباشند.
راه های درمان گودی کمر چیست؟
ابتدا باید علت ایجاد کننده گودی کمر در معاینات بالینی فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص و عکس های رادیولوژی مشخص گردد و طبق علت راه درمان پیشنهاد شود. اگر لوردوز به دلایل چاقی و بیماری های ستون فقرات نباشد میتوان با بالانس کردن عضلات توسط فیزیوتراپی اصلاحی به سمت اصلاح پیش رفت. در غیر این صورت جراحی یکی از راه های درمان خواهد بود.
تمرینات مفید جهت کاهش انحنای کمری (لوردوز/گودی کمر):
1.کشش عضلات جلوی لگن: مطابق شکل یک پا را عقب و پای دیگر به صورت تکیه گاه جلو گذاشته شود. بدن را به سمت جلو متمایل کنید بدون اینکه پای عقب جا به جا شود، به محض ایجاد حس کشش در جلوی لگن، وضعیت را برای 20 ثانیه نگه دارید و بعد از آن برگردید. (3 تکرار 20 ثانیه برای هر دو سمت انجام شود)
2.کشش عضلات خلف کمر: طاق باز خوابیده و هر دو زانو به سمت سینه کشیده شود. زیر زانو ها را گرفته و با تمام زور به سمت سینه کشیده شود. وضعیت را 20 ثانیه حفظ کرده و کشش را رها کنید.(3 تکرار 20 ثانیه ای انجام شود)
3. در وضعیت چهار دست و پا قرار گرفته و مطابق تصویر لگن خود را به عقب بچرخانید. سپس با حفظ وضعیت سعی کنید باسن خود را به سمت پاشنه ها حرکت داده و تا حداکثر دامنه بدون اینکه چرخش لگن خراب شود. کشش را ایجاد کنید. (3 تکرار 20 ثانیه ای)
4. به پشت خوابیده و دو پا جمع باشد. کف پاها روی زمین است. با انقباض عضلات شکمی ناف خود را به سمت داخل شکم و زمین فشار داده تا کمر به سطح زمین بچسبد. سپس یک پا را به آرامی به سمت صاف شدن سر دهید تا جایی که وضعیت کمر تغییر نکند و دوباره برگردانید. (هر پا 5 مرتبه تکرار خم و راست شدن)
5. طاق باز خوابیده و پاها صاف باشد. مطابق شکل سعی کنید در حدی که فقط کتف ها از زمین جدا شود بلند شده و دست ها را به سمت جلو برسانید. (10 مرتبه تکرار)
• در هر تمرین اگر احساس درد، مورمور، تیرکشیدگی و گرفتگی عضله کردید حتما تمرین را متوقف کرده و علایم خود را با ما درمیان بگذارید. احساس خستگی طبیعی بوده و در هر تمرین اگر قبل از رسیدن به تعداد ست گفته شده خسته شدید استراحت کرده و در روزهای آتی سعی بر افزایش توان خود داشته باشید.
• افراد مبتلا به گودی کمر ناشی از پوکی استخوان، اسکولیوز و انحراف شدید، اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره) و اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است از مزایای درمانی این حرکات و تمرینات بهره ببرند، اما اکیدا توصیه میشود که قبل از شروع تمرین با متخصص مربوطه یا فیزیوتراپیست مشورت کنید. اگر ستون فقراتتان دچار پوکی استخوان یا استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) شده باشد، این حرکات میتواند موجب بروز درد و حتی باعث صدمه شوند و باید از آن جلوگیری کرد یا با احتیاط زیاد آنها را انجام داد.
بستن کمربند های طبی توصیه میشود؟
کار کمربند، گن یا کرست های کمری ایجاد ساپورت و حمایت غیرفعال برای ستون فقرات است. حمایت ستون فقرات باید به صورت فعال توسط عضلات لگنی و کمری ایجاد شود و با بستن کمربند طبی به مدت طولانی این ساپورت فعال کم شده و عضلات به سمت ضعیف شدن پیش خواهند رفت لذا وقتی گودی کمر به دلیل ایمبالانس عضلانی ایجاد شده است به هیچ وجه بستن کمربند توصیه نمیشود چون وضعیت را تشدید خواهد کرد.
در بعضی مواقع که علت لوردوز بیماری های ستون فقرات بوده یا به دلیل لوردوز شدید، حین فعالیت درد زیادی وجود دارد بستن کمربند طبی طبق دستور پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست توصیه میشود.
در فیزیوتراپی اصلاحی برای لوردوز چه اقداماتی انجام میشود؟
ما در کلینیک اسکولیوز که اولین مرکز فیزیوتراپی تخصصی اصلاح انحرافات ستون فقرات در مشهد میباشد؛ از انواع تکنیک های فیزیوتراپی نظیر منوال تراپی، موبیلیزیشن، مدالیته های الکتروتراپی جهت کاهش درد و تقویت عضلات و مهمترین رکن درمان یعنی تمرین درمانی تخصصی استفاده میکنیم تا هر آنچه برای اصلاح نیاز باشد در خدمت درمانجویان قرار بگیرد.
تفاوت کلینیک اسکولیوز با باشگاه های حرکات اصلاحی در چیست؟
عارضه های انحرافی ستون فقرات اگر در درجات پایین تشخیص داده شود میشود در باشگاه های حرکات اصلاحی توسط تمرینات کلی تقویتی اصلاح شود؛ اما وقتی درجات از حدی بالاتر رود، یا درد ایجاد شده باشد عارضه به عنوان بیماری تلقی شده و نیازمند اقدامات درمانی و نظارت توسط تیم درمان دارد. این تیم شامل پزشک متخصص، فیزیوتراپیست اصلاحی و ارتوزیست میباشد. همکاری بیمار و خانواده بیمار هم جز اساسی روند درمان است.
هشدار:
عارضه لوردوز ممکن است برای هر کسی ایجاد شود اما در افرادی که سابقه ژنتیکی داشته باشند محتمل تر است.
نکته آخر و مهم:
لوردوز به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما حفظ وزن، وضعیت بدنی سالم و تقویت عضلات کلیدی پاسچر می تواند خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهد.